Uzmanlara göre yapay zeka endüstrisi büyük bir balon haline gelmiş durumda ve bu durum, aşırı beklentilerle şişirilen sektörün sonunda patlayabileceği uyarılarıyla daha da vurgulanıyor. Apollo Global Management’ın baş ekonomisti Torsten Slok, şirketin blogunda yayınladığı bir yazıda, yapay zeka sektöründeki mevcut balonun, 1990’ların sonundaki dot-com krizinden bile daha riskli bir durumda olduğunu belirtti.
Slok, “1990’lardaki balonla bugünkü yapay zeka balonu arasındaki fark, S&P 500’deki en büyük 10 şirketin bugün çok daha aşırı değerlendiğidir,” şeklinde yazdı.
DOT-COM BALONU NEDİR?
Dot-com balonu, 1990’ların sonları ile 2000’lerin başında yaşanan ve internet şirketlerinin aşırı değerlenmesi sonucu ortaya çıkan büyük bir finansal spekülasyon ve piyasa çöküşüydü. Bu balonun adı, o dönemde kurulan internet şirketlerinin çoğunun “.com” uzantılı alan adlarına sahip olmasından gelmektedir.
1995–2000 yılları arasında, yatırımcılar internet teknolojilerinin potansiyeline fazlasıyla güvenerek bu sektöre aşırı iyimserlikle yatırım yapmıştı.
Yeni kurulan internet şirketleri, kar etmelerine bile gerek kalmadan milyarlarca dolarlık yatırım almış ve sadece “.com” ismiyle halka arz edilerek devasa piyasa değerlerine ulaşmışlardı. Medya ve analistler de iyimser konuşmalarıyla bu trendi daha da körüklemişti.
Birçok dot-com şirketi gelirlerinden çok daha hızlı harcamalarını artırırken, zarar etmeye devam ettikleri halde daha fazla yatırım almaya çalışmışlardı. Şirketlerin vaat ettikleri kârı sağlayamamalarıyla birlikte yatırımcılar hisseleri hızla satmaya başlamıştı.
Nihayetinde ABD teknoloji borsası NASDAQ, Mart 2000’de zirveye ulaşmış ve sonrasında iki yıl içerisinde değerinin yaklaşık yüzde 80’ini kaybetmişti. Bu büyük değer kaybı beraberinde 2000-2002 döneminde ekonomik bir durgunluğu getirmiş ve birçok küçük şirket piyasadan silinmişti.
Öte yandan Amazon gibi şirketlerin değerleri hızla düşmüş ancak bu şirketler daha sonraları ayakta kalmayı başarmışlardı.
YAPAY ZEKADA KAZANÇLAR YERİNDE SAYIYOR
Slok’un yapay zeka şirketleriyle ilgili analizine göre S&P 500 endeksinde en iyi performans gösteren 10 şirketin fiyat/kazanç (F/K) oranları, 1990’lı yıllardaki seviyelerin çok üzerine çıkmıştı. Bu oran, bir şirketin hisse fiyatının kazancına oranla ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir. Yani şirketlerin piyasa değeri hızla artarken, gelirleri aynı hızla artmamaktadır.
Bu durumun öncüleri arasında yapay zeka çipleri üreten Nvidia, ardından Microsoft, Apple, Amazon, Meta ve Alphabet (Google’ın ana şirketi) bulunmaktadır. Bu dev şirketler, milyarlarca dolarlık yapay zeka yatırımları yaparak endekste ağırlıklı durumda bulunmaktadır.
Ne var ki analistler, bu yatırımların henüz kârlılığa dönüşmediğini, hatta bazı teknoloji devlerinin harcamaları kısmaya başladığını belirtmektedir. Çünkü harcamalarla gelirler arasındaki makas giderek açılmaktadır.
2023’TEN BERİ UYARI GELİYOR
Slok’un söyledikleri aslında yeni bir uyarı değildir. 2023 yılında, ChatGPT’nin henüz ilk zamanlarında bile birçok analist, aşırı yatırım yapılan kanıtlanmamış teknolojilere dikkat çekmişti.
Futurism’e konuşan yapay zeka analisti Ed Zitron, durumu 2007’deki subprime mortgage (ipotek) krizine benzetti. O kriz, ABD konut piyasasını çökerek küresel ekonomik krize sebep olmuştu.
Yılın ilk aylarında, Çinli yapay zeka şirketi DeepSeek, az donanım gücüyle eğitilmiş ve ChatGPT gibi modellere rakip olan bir sohbet botunu tanıttığında, teknoloji hisselerinde 1 trilyon doların üzerinde bir değer kaybı yaşanmıştı. Bu olay, yapay zeka piyasasındaki hassasiyeti açığa çıkarmıştı.
GİDİŞAT NEREYE?
ChatGPT ve Google Gemini gibi araçlar dünya genelinde popülerlik kazanmış olabilir ancak bu araçların elde ettiği gelirler, veri merkezlerine yatırılan onlarca milyar dolarlık yatırımın gerisinde kalmaktadır.
Haziran ayında yayınlanan S&P Global araştırmasına göre, üretken yapay zeka pazarının 2029’a kadar toplamda 85 milyar dolarlık bir hacme ulaşması beklenmektedir. Teknoloji devlerinin yaptığı büyük yapay zeka yatırımlarının karşılığını alıp alamayacakları ise hala kanıtlanmamış bir gerçektir.
